BNB

‘Specificeren?, zo kan het ook’

Unieke samenwerking en werkwijze bij het duurzaam renoveren van een vooroorlogs pand

In Rotterdam Oud-Charlois werd rond 2004 een leegstaand gebouw aan de Wolphaertsstraat 15-55 gekraakt door een groep jonge kunstenaars. Eigenaar woningcorporatie Woonstad Rotterdam wist op dat moment nog niet wat het precies met het pand zou gaan doen en besloot samen met de krakers op te trekken bij de herontwikkeling in de wetenschap dat de Gemeente Rotterdam de sloop ervan had verboden.

Floris Schiferli was als kraker en bouwkunde student één van de bewoners van het eerste uur. De corporatie besloot de krakers in 1e instantie te vragen om te helpen het vervallen gebouw leefbaar te houden voor de eerstkomende tien jaar middels een herstel- en beheerplan. In plaats van het stuur daarna over te nemen van de bewoners, vroeg Woonstad deze juist om mee te werken aan de nieuwe toekomst van het pand, wat bijzonder was en voor sommige bewoners dan ook voelde als een soort van samenwerking met de vijand. Voor Floris Schiferli, die net zijn studie had afgerond en inmiddels werkzaam was als partner bij architectenbureau SuperUse Studios, was dit gegeven een uitgelezen kans om van zijn woonplek de ideale leefomgeving maken.

Men streefde naar een duurzame (circulaire) transformatie van het vooroorlogse gebouw (circa 1922), met als eindresultaat 46 woningen en 5-6 MOG-ruimtes (Maatschappelijk Onroerend Goed zoals ateliers) in 2022. Hiervoor werd een nieuwe beheercoöperatie in de vorm van een bewonersvereniging opgericht, W1555. Door het bestaande gebouw te behouden en er voornamelijk circulaire en biogebaseerde materialen aan toe te voegen, werd een extreem lage milieu-impact gerealiseerd. Bij deze werkwijze werd gebruik werd gemaakt van een zogenaamde oogstkaart.

Architectenbureau ‘SuperUse Studios’ gebruikt de ‘kreet’ Dynamisch Definitief Ontwerp. Zij stellen namelijk dat een ontwerp niet wordt niet beschouwd als het begin van een lineair proces zoals de watervalmethode, maar als een circulair proces in een continue cyclus van creatie en recreatie, gebruik en hergebruik. Een integrale aanpak van ambitiefase tot realisatie. Centraal staat het ontwerp en werkt SuperUse als architect samen met partners en de opdrachtgever als designteam aan een zogenaamd Dynamisch Definitief Ontwerp. Dit bestaat naast de gebruikelijke tekeningen uit een oogstkaart waarop te zien is wat de herkomst van materialen is én een dynamische materiaalstaat waarmee het ontwerp ontleed wordt in bouwdelen.

Met de dynamische materiaalstaat is in alle fases van het proces de door de opdrachtgever en architect geformuleerde ambities en de randvoorwaarden uit het programma van eisen inzichtelijk gemaakt. Naast kosten is bijvoorbeeld ook de ecologische voetafdruk in CO2eq of het percentage biobased materiaal dat gebruikt zal worden.

De gebruikte oogstkaart van het project werd gevoed door alle bronnen die op dat moment bekend waren om materialen te selecteren waarbij er een beslisboom werd gehanteerd die hielp om de CO2 uitstoot te beperken. De voorkeur was namelijk om zoveel mogelijk te werken met hergebruikt materiaal, waar dit beschikbaar en toepasbaar was.

Bij deze werkwijze werd uiteindelijk het ontwerp met de materiaalstaat overgedragen over aan de aannemer als een soort boodschappenlijst. De inkooplijst en uitwerking door de aannemer (BIK) werden hierop gebaseerd.

Na oplevering werden alle toegepaste materialen gebundeld in een materiaalpaspoort als een digitale representatie van dynamische elementen, die uiteindelijk teruggaan tot grondstof niveau. Gedachte achter dit materiaalpaspoort was dat deze tijdens de levensduur van het beheerobject zou bijdragen besluitvormingen over beheer en over onderhoud en dat het zou kunnen dienen als bron voor de aanbodzijde van herbruikbare materialen op het eind van de technische levensduur van het beheerobject en oogsten een feit is.

Deze werk- en benaderingswijze wijkt sterk af van de gangbare lineaire watervalmethode waarbij de geometrie (3d-model), de alfanumerieke informatie (de specificaties) worden verfijnd. Reden temeer om van de werkwijze van SuperUse Studios kennis te nemen tijdens deze KB, door een bezoek te brengen aan bewonersvereniging W1555 (en Stichting WOLk en W1555 DIT-spaces) in Rotterdam, Charlois op 7 november 2025 aanstaande. Na de ALV in de ochtend zal Floris Schiferli vanuit zijn rol als architect vanuit architectenbureau, maar ook als bewoner van het eerste uur, zorgdragen voor een inspirerende lezing en rondleiding, daarbij ondersteund door bewoners Bracha de Jong (catering) en Marieke Schiferli-Haandrikman (voorbereidingen, begeleiding op de dag en rondleiding).

 

Programma ALV/KB, vrijdag 7 november 2025.

10.45-11.00 uur Verzamelen bij WOLk, een plek waar bewustzijn, kunst en samenzijn centraal staat. WOLk is gevestigd in Oud-Charlois. Een groene plek in Rotterdam met vele bevlogen bewoners. WOLk is ontstaan vanuit Bewonersvereniging W1555 en is gelegen aan de Wolphaertsstraat 17-19. Binnen moet men de schoenen uittrekken i.v.m. de bescherming van de vloer voor andere gelegenheden;

11.00-12.30 uur BNB Algemene Leden Vergadering (ALV 2);

12.30-13.00 uur Lunch, eenvoudige vegetarische broodjeslunch;

13.00-16.00 uur Lezing en rondleiding, door Floris Schiferli, architect en bewoner;

16.00-17.00 uur ‘Borrel’ met drankjes met hapjes;

17.00 uur. Einde bijeenkomst.

Je moet ingelogd zijn om alle deelnemers te zien